منابع مالی در عصر دوم عباسی با تکیه بر کتاب احکام السلطانیه و منابع فقهی شیعی

مال و ثروت در زندگی اجتماعی مانند خون است در بدن انسان. همانطور که بقاء حیات، به گردش خون در تمام بدن بستگی دارد، بقاء حیات اجتماعی هم نیاز به مال دارد جعل الله لکم قیاما؛ منابع مالی اسلام در دوره های نخستین اسلام شامل خمس، زکات، جزیه، خراج و... بودند که به تعداد انگشت شماری در جامعه اسلامی و قوانین آن نمود داشتند. اما چون در هریک از دولت ها تمام سعی دولت مردان این بود که توان مالی دولت را افزایش دهند وبرای هر تغییری در نظام دولت اسلامی، پیروی از قوانین و مقررات حیطه دین اسلام ضرورت دارد. بنابراین در چنین شرایطی رجوع به کتب فقهی اهمیت می یابد. پژوهش حاضر پس از بررسی منابع مالی اسلام براساس منابع فقهی شیعه و کتاب احکام السلطانیه،همچنین بررسی چگونگی روی کارآمدن دولت عباسیان به تبیین منابع مالی عصر دوم عباسی وعلل کاستی ثروت این دولت اسلامی می¬پردازد. هدف از این پژوهش اثبات این فرضیه می¬باشد که به مرور زمان و براساس تغییر دولتها منابع مالی عصر دوم عباسی هم دستخوش تغییر بوده اند.